Ik werd gewekt met nieuws over de eerste elektrische crematie-oven. Waarom zo’n bericht het tot landelijk nieuws brengt is me sowieso niet duidelijk maar ik werd pas wakker bij het verkoop-praatje: “We willen toe naar meer duurzamheid. We moeten dus af van het gas”, we moeten naar “elektrisch” want dat kan “duurzaam opgewekt worden”. Het cruciale woordje hier is ‘kan’ en eigenlijk zou er beter kunnen staan ‘zou kunnen’. Want zeker tot 2050 is een elektrische crematie-oven de meest milieu-onvriendelijke oplossing.
De mythe van de Groene Stroom
Overal, door nieuwsmedia, bedrijven en politici, wordt het misverstand bevorderd dat ‘elektrisch’ gelijk staat aan ‘milieuvriendelijk’. Dit is een mythe en een zeer kwalijke mythe omat hij het gebruik van fossiele brandstoffen opdrijft. Ja, ik weet wel: het ligt allemaal nogal gecompliceerd en als ‘normaal mens’ kun je er geen wijs uit. Arjen Lübach legde het in zijn uitzending ‘De mythe van de Groene Stroom’ uitstekend uit en ik schreef er hier al vele keren eerder over (o.m. in een ouder blog met dezelfde titel).
En toch: zo ingewikkeld is het niet. Twee feiten zijn cruciaal:
- Nog steeds ruim 90% van onze energie komt uit steenkool en aardgas en zelfs de meest optimistische plannen (Greenpeace) voorzien geen einde aan het verbruik van fossiele brandstoffen vóór 2050.
- Bij álle vormen van energie-omzetting gaat energie verloren in de vorm van (onbenutte) warmte. Een elektrische centrale, bijvoorbeeld, zet niet meer dan ca. 40% van de in de branstoffen opgeslagen energie om in elektriciteit; een led-lamp zet ca. 50% van de elektrische energie om in licht; een benzine-auto zet ca. 30% om in bewegingsenergie. Het beste rendement uit fossiele brandstoffen haal je natuurlijk in processen waarbij ‘warmte’ nu precies het doel is. Bijvoorbeeld een moderne CV-ketel kan een rendement van dik over de 90% halen.
Uit deze twee feiten komt het rationele pad naar een duurzame samenleving helder naar voren. Duurzaam opgewekte energie komt op dit moment merendeels in de vorm van elektriciteit en je begint dus met dat in te zetten dáár waar elektriciteit nodig is. Dan heb je namelijk de minste verliezen door ‘omzetting’ van de ene vorm van energie in de andere en dus het beste rendement op milieu-gebied. Vervolgens de zaken waar elektriciteit weliswaar niet absoluut nodig, maar in de praktijk toch schier onmisbaar is. Trams en treinen dus, stofzuigers en hijskranen. Pas als ál die zaken op duurzame elektriciteit draaien kun je overwegen om elektriciteit in te zetten voor verwarming. Al zijn daar, als het gaat om relatief lage temperaturen, tal van alternatieven voor zoals zonneboilers, warmtepompen, aardwarmte enz.
Een crematie oven op elektriciteit is dus minstens tot 2050 een milieu-onvriendelijke kolen- en gas-verslinder.
Toch slikken de media het idee dat ‘elektrisch’ staat voor ‘duurzaam’ voor zoete koek. De overheid lijkt er alles aan te doen om die schadelijke misvatting te bevorderen. Met name de grote gemeenten hebben daarbij een ‘verborgen agenda’ want ze zitten nog met een ander probleem, namelijk de grote hoeveelheid fijnstof in de lucht die zeer ongezond is en de EU-normen soms ver overschrijdt. Elektrische auto’s produceren die uitstoot niet en dat is een groot voordeel voor de inwoners, maar met milieuvriendelijk heeft de vérgaande bevordering van elektrische auto’s, en daarmee het misverstand dat elektrisch milieuvriendelijk zou zijn, weinig te maken. Maar zó wordt het dus wél verkocht.
Waarom de centrale overheid zo happig is op elektriciteit (“We moeten van het gas af”, zie mijn blog ‘Gas’ van sep. 2018) weet ik niet maar het zou kunnen zijn dat het iets te maken heeft met het feit dat alle europese automerken grootscheeps hebben ingezet op de elektrische auto. Een ‘samenzwering’ is het natuurlijk niet; meer een collectieve hype waar politici maar al te graag op inhaken als er óók nog andere belangen (fijnstof-bestrijding, werkgelegenheid) mee gediend worden. Je kunt het ze eigenlijk niet eens kwalijk nemen.
Alhoewel. Ik neem het ze eigenlijk wél kwalijk! Zover ik kan zien staat dat sprookje ‘elektrisch = duurzaam’ het bereiken van de doelstellingen van het verdrag van Parijs danig in de weg doordat elektriciteit wordt ingezet voor verwarming terwijl kolen en gas daar juist hun hoogste rendement halen. Ondanks alle stroom-besparende vindingen en foefjes (led-lampen, ‘slimme’ apparaten enz.) zit er de laatste jaren dan ook geen daling in ons elektriciteitsverbruik.
Hans
PS: De cijfers in dit stuk komen voornamelijk van deze overzichtelijke pagina van het CBS: https://longreads.cbs.nl/trends18/economie/cijfers/energie/