Geen mens is helemaal vrij. Nee, hier geen verhaal over het filosofische probleem van de ‘vrije wil’; ik heb het over meer triviale grenzen aan onze vrijheid. Zo heb ik bijvoorbeeld niet de vrijheid om een ander op z’n neus te timmeren of er zomaar in te prikken. Zelfs de meest principiële anarchisten erkenden dat. Vroeger lag het anders – daar weten wij als voormalige slavendrijvers alles van – maar nu is de richtlijn al jaren: de vrijheid en rechten van een individu worden begrensd door de vrijheid en rechten van andere individuën.
Al vele eeuwen leggen we dat breed uit. Niet alleen mag je ander geen schade toebrengen, je mag hem of haar ook niet in gevaar brengen. Daarom mag je met een paar glaasjes op niet achter het stuur. Daarom mag je in openbare gelegenheden niet roken. Zulke acties leveren immers voor anderen een risico op. Enfin, je begrijpt nu wel waar dit verhaal naar toe gaat.
Ik erger me mateloos aan de anti-vaxers. Niet aan het principiële standpunt ‘in mijn lijf wordt niet geprikt’ maar aan het geroep dat ‘onze vrijheid wordt aangetast’ en ‘onze grondrechten in gevaar’ zijn. Wát een onzin en wat een domme argumenten worden daarbij gebruikt.
Alcohol drinken, zelfs dronken worden, is niet verboden. Roken ook niet. Evenmin is er een verplichting om je te laten inenten tegen het Corona-virus. Maar je mag niet anderen in gevaar brengen, en dus je kunt maar niet doen wat je wilt of gaan en staan wáár je wilt. Dat principe is al minstens 6 eeuwen oud. Al in de 15e eeuw waren lepra-lijders verplicht hun komst aan te kondigen met een klepper zodat mensen zich tenminste uit de voeten konden maken. En reken maar dat ze er acuut uit werden gegooid als ze het waagden om een herberg te bezoeken of een theateroppvoering. Of zelfs de voedselmarkt.
Niet dat ik nou terug zou willen naar de 15e eeuw – ik wil alleen maar zeggen: het principe dat je anderen niet in gevaar mag brengen is al eeuwen oud, net als overheidsmaatregelen om dat zonodig af te dwingen. En het maakt daarbij niets uit of je ‘er in gelooft’ of niet. Ook vroeger waren er mensen die niet geloofden dat lepra besmettelijk was. En ook nu zijn er mensen die niet geloven dat ‘passief roken’ een risico vormt. Of dat ‘Covid’ besmettelijk is of zelfs maar bestaat. Zoals er ook nog steeds mensen zijn die menen dat homofilie wél besmettelijk is.
Jammer dan – hier beslissen ‘de anderen’ bij monde van de, tegenwoordig democratisch verkozen, overheid.
Juist dát ligt in onze ‘grondrechten’ verankerd. De overheid heeft niet alleen het recht maar ook de plicht om de vrijheid van individuen te beperken wanneer die vrijheid naar haar oordeel een risico oplevert voor ándere burgers. Zeker worden individuele vrijheden daardoor beperkt, maar niet méér dan nodig is voor de bescherming van de andere burgers. Daarmee treedt de overheid op als beschermer van onze grondrechten.
Daar komt nog bij dat het hier om een vrije keuze gaat – een keuze die de lepra-lijders van weleer niet hadden. Er is geen verplichting om je te laten vaccineren – zoals er ook geen verplichting is om je te onthouden van alcoholische drank of cigaretten. We zijn zelfs érg coulant: niet gevaccineerden krijgen niet alleen alle noodzakelijke zorg als ze toch ziek worden maar ze mogen ook gewoon, zonder klepper, de straat op en mogen boodschappen doen in dezelfde supermarkt waar ik mijn boodschappen doe. Met nog meer bewegingsvrijheid voor ‘anti-vaxers’ zou de overheid tekort schieten in haar taak om elke burger te beschermen tegen letsel veroorzaakt door andere burgers. In dat geval zou ik dus vinden dat mijn burgerrechten worden aangetast.
Dubbele tong van de CU en consorten
Waar ik me speciaal aan erger is de huichelachtige dubbele tong van de ChristenUnie en hun verwanten. Die werpen zich nu op als de verdedigers van individuele vrijheid. Nee je hoeft je niet te laten vaccineren en er mag zelfs tussen wel of niet gevaccineerden geen ‘disciminatie’ plaatsvinden.
Toegegeven: ze hebben op dat punt een geschiedenis als verdedigers van godsdienstvrijheid en vrijheid van onderwijs. Al betrof het daarbij lange tijd vooral de verdediging van rechten voor de eigen club; pas recentelijk werden die idealen enigszins uitgebreid naar andere godsdiensten.
Maar dit is dus óók de club die zich altijd er altijd al sterk voor maakte om aan anderen de eigen leefregels op te leggen; de club die overheidsmaatregelen bepleit die niet stoelen op het principe van ‘de vrijheid van het individu mag alléén beperkt worden waar dit de vrijheid van anderen schaadt’ maar op het principe ‘je moet leven zoals wij dat goed vinden’. De abortus wetgeving, ooit een punt waarover een kabinet struikelde, kon nog verdedigd worden met het argument dat ook een foetus een ‘individu’ is en dus bescherming verdient, maar ze zijn ook zéér tegen drugs, en zelfs de legalisering van soft-drugs als marihuana. En altijd vóór hogere belastingen op alcoholhoudende drank en rookwaren. Nog recentelijk vroegen ze of de overheid niets kon doen tegen websites die openlijk overspel bevorderen.
Kortom, dit is de club die véél verder wil gaan dan bescherming van de ene burger t.a.v. de andere; de club die ‘leefregels’ wil voorschrijven en mensen van overheidswege ‘op het rechte pad’ wil houden. Maar als het om vaccinatie tegen Covid-19 gaat is het verhaal plotseling helemaal anders. Opeens steken daar de rechten van het individu de kop op en worden verdedigd, zelfs als ze een risico vormen voor ándere burgers.
“We hopen uiteraard dat veel mensen zich laten vaccineren, maar het moet altijd een eigen keus zijn […] Mensen moeten ten allen tijde zeggenschap hebben over hun eigen lichaam.” staat op de website. Ik denk aan de clash met D66 over euthanasie en constateer een dubbele tong. En dan gaat het voort “Dat betekent ook dat je wat de ChristenUnie betreft niet kunt worden uitgesloten van bepaalde onderdelen van het maatschappelijk leven als je je niet tegen corona hebt laten vaccineren, omdat dit in feite alsnog een verplichting betekent.”
Wát een schijnheilige double-speak! Het principe dat al eeuwenlang de grondslag vormt voor de macht van de overheid, namelijk de bescherming van de burger tegen schade of risico veroorzaakt door andere burgers, wordt hier even compleet opzij gezet. Volgens de CU mag je anderen dus wél in gevaar brengen en het is niet de taak van de overheid om daar tegen op te treden. Dit dus in flagrante tegenspraak met mijn burgerrechten. Vanzelfsprekend laat de CU zich er niet over uit of een niet-gevaccineerde een risico vormt voor anderen.
“Als mensen ervoor kiezen zich niet te laten vaccineren, mag dat niet leiden tot uitsluiting van (delen van) de samenleving” zegt de website nog eens om duidelijk te maken dat de CU dus tegen álle verplichte quarantaines is en bepleit dat lijders aan de pest of ebola of tuberculose ‘gewoon’ de vrijheid moeten hebben om naast je te gaan zitten en in je gezicht te hoesten, terwijl toch wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat juist dít de manier is waarop deze ziektes zich verspreiden. Maar je moet intussen niet de vrijheid hebben om een website te runnen die overspel bevordert.
En dan heb ik het nog niet eens over de stelling dat uitsluiting van “bepaalde onderdelen van het maatschappelijk leven” een feitelijke verplichting tot vaccinatie zouden inhouden. Volkomen nonsens; juist de CU-aanhang sluit zich al van oudsher af voor “bepaalde onderdelen van het maatschappelijk leven” en voelt zich daar kennelijk prima bij. Voor anti-vaxers blijft álles beschikbaar wat nodig is; niet alleen om te léven maar ook om aan het maatschappelijk verkeer deel te nemen.
Ik heb er niets tegen dat mensen zich, om godsdienstige of andere redenen, niet willen laten vaccineren. Ik heb er wél iets tegen dat ze het recht opeisen om anderen daarmee in gevaar te brengen. En ik heb ok ietstegen huichelarij. Je kunt niet voorstander zijn van wettelijk voorgeschreven leefregels die veel verder gaan dan de bescherming van de ene burger tegen de andere en tegelijk de anti-corona maatregelen bestrijden omdat ze tegen de vrijheid van het individu in gaan.
Ik denk dat de recente positie van de ChristenUnie, met hun totaal onuitvoerbare voorstellen, minder te maken heeft met een principiële stellingname dan met een onheilige combinatie van populisme en het streven om ook de meest achterlijke delen van de achterban te vriend te houden.
Hans